(Verskoon die
Engels en Afrikaans deurmekaar in hierdie blog)
“All
authority is appointed by God” - Dit is deesdae ‘n gewilde
stelling in kerk-kringe mbt leierskap in die kerk, nav die manier waarop
Romeine 13:1 vir ons vertaal is in die Engels en Afrikaanse vertalings van die
Bybel wat ons lees. Maar is dit regtig wat die teks in die oorspronklike Grieks
beteken? Is alle persone wat in posisies van gesag en leierskap is, deur God
aangestel? Was Adolf Hitler appointed by God? How about Joseph Stalin? Mao Tse-Tung? Robert
Mugabe? Idi Amin Dada? How about all the leaders of church sects, some who
don’t even acknowledge that Jesus Christ is the risen Son of God and part of
the God-head? So, who is appointed by God, and who not?
Ek wil graag
deel oor wat ek uitsluitlik in die Skrif hieroor sien. As ons wil weet wat die
Woord van God sê oor enige, maar veral ‘n kontroversiële onderwerp, is dit
belangrik dat ons die oorspronklike teks bestudeer, en nie slegs staatmaak op
iemand anders se vertaling daarvan nie.
Eerstens kyk
ons na die aanstelling van leiers in die kerk van Christus (ek het ‘n semester van
Griekse studie agter die blad en ek het ook die hulp van ‘n Grieks-Engels
liniêre verklarende woordeboek):
As ons kyk na
wat Paulus vir Titus (Titus 1:5-9) geskryf het oor hoe om leiers te kies, “…I have left you behind in Crete so that you
put in order the things needed and so that you appoint elders from town
to town…”. Hierdie woord “you appoint” (Grieks “katastysys”) beteken “to assign to
someone a position of authority over others”. Die woord “elder”
(presbuteros) beteken “a person of responsibility and authority in matters
of socio-religious concerns, both in Jewish and Christian societies”. “Elder”
beteken ook “ouer persoon”. Verder sê hy “if
someone is without accusation, husband of one wife, having trustworthy
children… because the church leader as manager of God must be without accusation,
not arrogant, not quick tempered, not a drunkard, not a bully, not shamefully
greedy…. So that he may be able indeed
to encourage by sound teaching”. (Kommentaar oor die “vrou en kinders”:
Paulus was ook ongetroud en het geen kinders gehad waarvan ons weet nie, so ek
glo dat die werklike saak van belang hier is om in goeie verhoudings te wees
met die mense rondom jou en jou basiese verantwoordelikhede as volwasse man of
vrou na te kom.)
As ons kyk na
Hand 14:20 “then having appointed for them elders from church to church, having prayed with fastings, they
entrusted them to the Lord…” dan beteken “having appointed” (Grieks
“geirotoneow”) hier “to appoint
or assign someone to a particular task / to choose or select, presumably by a
group and possibly by the actual raising of the hand”. Maar wat meer
belangrik is om hier te sien, is dat die apostels gevas en bid het voordat hulle iemand aangestel het as “elder”!
In Hand
13:2-3 “… and while they were worshipping the Lord and fasting, the Holy Spirit
said ‘appoint then for me Barnabas
and Saul for the work for which I have called them’, then having fasted and having prayed and having laid their hands on them
they sent them off” Die woord ‘appoint’ is hier (Grieks “aforisate”) wat beteken “to set
aside a person for a particular task or function”.
Dit is dus duidelik
dat drie skrifgedeeltes waar die Griekse woorde verskil (katastysys, geirotoneow, aforisate) is net een Engelse woord vir
elkeen gebruik, naamlik “appoint”. Om iemand te “appoint” as “elder” of vir ‘n
spesifieke taak in die liggaam van Christus, is dus nie ‘n eenvoudige taak nie,
en ‘n aksie wat beslis moet gepaard gaan met vas en bid. Net omdat iemand
opleiding gekry het en ‘n sterk natuurlike leier is, beteken nie dat dit
outomaties die Here se keuse is om ‘n groep geestelik te lei nie. Ek self wil
ook glad nie in ‘n posisie wees as die Heilige Gees nie self vir my leiers gesê
het dat ek in daardie posisie aangestel moet word nie. Ek sal met vrymoedigheid
‘n groep lei as ek weet die Here self wil my daar hê, want dan weet ek dat Hy
my sal lei, sal Hy my broodjies en vissies vermeerder en wonderwerke doen met
dit wat ek het om te gee.
Tweedens kyk ons na die aanstelling
van leiers van lande:
Die bekende Romeine 13:1
word verskillend vertaal, maar bv in die NLT is dit “Everyone must submit to governing authorities. For all authority comes from God, and those in positions
of authority have been placed there by
God.”
In my Grieks-Engels
liniêre Bybel is dit as volg: “let every
person submit to the governing authorities, for there is no authority except
under God (hupo theou) and those
existing are established (tetagmenai)
by God (hupo theou)”
Sien hier dat
die woord tetagmenai nie dieselfde is as enige van die ander woorde wat vertaal
word “appoint” nie. Hierdie woord
word in verskillende vertalings vertaal as o.a. “placed there; instituted;
appointed; established; ordained; set up”. My Griekse woordeboek sê dit beteken
“to cause someone to be in a state involving an order or arrangment” wat
heel verskil van die vorige drie Griekse woorde wat as “appoint” vertaal is. Hupo theou beteken streng gesproke “under God”. Daarom kan ons hierdie sin
vertaal as “for there is no authority
except under God and those exisiting
are caused to be in that order of arrangment under God”.
Hierdie gedeelte in
Romeine 13 volg op die konteks van Romeine 12 waar Paulus vir ons leer hoe om
teenoor ons vyande op te tree. Romeine handel dus ook oor hoe ons optree
teenoor mense in die wêreld waarin ons leef, en hier spesifiek in sekulêre
leiersposisies. Paulus sê in werklikheid vir hulle “onthou, God is nog
altyd die hoogste gesag, maak nie saak wie as leier heers in die land
nie”. Alhoewel God toelaat (nie
“appoint” nie) dat leiers deur mense in hul posisies aangestel word, is die
leier nogsteeds onder God, want God
sal altyd die hoogste gesag wees. God
respekteer die mens se vrye wil – God laat ‘n land se mense toe om hulle leiers
te kies. (Ek het na die Amerikaanse verkiesing gehoor iemand getuig dat,
toe hy vir God vra wie sy keuse as president is, God geantwoord het “I am
giving them the president that they want”). Dit is verder vanuit Rom 13:3
duidelik dat Paulus van ‘n spesifieke konteks gepraat het. Hy sê “because the rulers are not a source of
fear to good work, but to evil work. Now if you want not to fear the
authority, do good, and you will have praise from it”. Die leiers van wie
Paulus praat is leiers wat ons nie hoef te vrees solank as wat ons goeie dade
doen nie. Die idee wat oorgebring word, is dat God nogsteeds die hoogste gesag
bo daardie regeerders is, en as ons onderdanig is aan goeie leiers wat goeie
werke prys, dan is ons onderdanig aan God.
Paulus sê vir die Christene in Rome dat hulle onderdanig moet wees aan
hulle leiers asof hulle onderdanig is aan God self. En die wat, volgens die
konteks, goeie leiers teëstaan, weerstaan in werklikheid vir God self. Ter
wille daarvan om die karakter van Jesus aan die wêreld te wys, moet ons dus
onderdanig wees aan wêreldse leiers (sover as wat hulle nie mense vervolg vir die goeie dinge wat hulle doen nie) sodat
hulle Jesus in ons kan sien. Dieselfde idee word oorgedra wanneer Paulus sê “doen alles asof julle dit vir die Here doen”
(Kol 3:23). Dit gaan oor ons hartsgesindheid en die beeld van Jesus wat ons wys
vir die wêreld. In hierdie geval het Paulus met slawe gepraat, oor hoe hulle
optree teenoor hulle eienaars. Die idee was om deur hul optrede teenoor hul
ongelowige eienaars die Jesus-beeld uit te dra. Paulus het glad nie slawerny
goedgepraat nie. Dit was nie slawerny wat in fokus was nie, maar hoe ons leef
in die wêreld waarin ons onsself bevind. Paulus sou ook nie slegte leiers
goedpraat nie.
Ons kan dus nie sê dat Adolf
Hitler ‘n aanstelling van God is nie. God laat bose regeerders toe wanneer die
mense self daardie regeerders kies, maar dis nie God wat hulle aanstel nie! Ons
weet ook dat Hitler en baie ander regeerders was beslis “a source of fear to
good work”. Enige iemand wat die Jode wou help (good work), het in die moeilikheid
gekom, is vervolg en baie maal doodgemaak! Paulus moedig ons dus aan om
onderdanig te wees aan sekulêre leierskap sover as wat hulle “not a source of
fear to good work” is nie. So nie, dan sal ons moes sê dat die Duitste
prediker Dietrich Bonhoeffer God se gesag deur Hitler teëgestaan het deur as
spioen te werk in verset teen die Duitse regering. Ons sou moes gesê het dat
dit ‘n goeie ding is dat hy gehang is 8 dae voor die einde van die Tweede
Wêreld oorlog! Ons moet ons verstand gebruik en die Griekse teks raadpleeg as
iets in ons Engelse/Afrikaanse vertalings net nie sin maak nie. Ons kan nie vir
mense vertel Hitler is deur God aangestel nie.
Die punt is, ons kan glad
nie die gedeelte in Romeine 13 gebruik om vir mense te vertel “elke persoon in
leierskap is deur God aangestel en dat ons altyd moet submit, anders is ons
gekant teen God en in rebellie” nie. Dit is manipulasie en misbruik van die Skrif.
Hierdie
lering het al tot baie pyn en lyding gelei in die kerk van Christus, terwyl
liefde by die deur uitgewaai het. Submission to true Holy Spirit directed authority is
belangrik. Maar uit Paulus se woorde in Titus en die voorbeelde in Handelinge, ontvang
ons riglyne om onder leiding van Heilige Gees, self “elders” in die kerk te
kies. As daar riglyne is sodat ons wyse Heilige Gees geleide aanstellings
kan maak, dan is dit natuurlik ook waar dat onwyse aanstellings gemaak kan
word. Nie elke persoon wat in ‘n leiersposisie in enige kerk aangestel word, is
deur God self daar geplaas nie. As dit so was, het ons nie so baie probleme
gehad nie. Dis ons mense wat hulle daar plaas, en as ons onwyse besluite maak,
sonder om die Heilige Gees te raadpleeg (deur te vas en te bid), en net op
grond van mense se goeie “performance”, dan moet ons probleme in die kerk
verwag. Nie alle probleme in die kerk is mense wat “offence” vat of in rebellie
is nie.
Die ander
probleem met die lering oor authority and submission in die kerk, is die vrees
wat ingeburger word by mense deur aan te haal uit 1 Samuel 15:23. Mense word
vertel dat as hulle nie in “submission” is nie, dan is hulle in rebellie, en
“rebellion is as the sin of witchcraft”. Maar as ons een sin verder lees, dan
staan daar “Because you have rejected the word of
the LORD, he has rejected you as king”. Die vraag is nou, of
elke opdrag wat ‘n persoon in leierskap vir iemand gee, die Woord van die Here
is, veral as leiers in posisies is waar hulle nie veronderstel is om te wees
nie. Ek dink ons moet bitter bitter versigtig wees voordat ons hierdie versie vir
iemand kwoteer wat nie na ons sin gehoorsaam is en na ons sin optree nie. Dit
is suiwer manipulasie. Terwyl ons soms besig is “with our own mission, and not
necessarily with the Father’s mission”, het dit te maklik geword om Skrif te
gebruik om mense te beheer en te manipuleer. Ek weet daar word ook gesê dat,
“as die leier ‘n fout maak, sal hy self daarvoor verantwoording doen voor God.
God sal nie die persoon wat in submission is verantwoordelik hou vir iets wat
die leier gesê het hy moet doen nie.” En so stel ons die mense gerus dat hulle
maar net kan submit en al die gevolge aan die leiers oorlaat. As leiers weet
dat al die opdragte wat hulle vir mense gee, die wil van die Here is (wat dit
kan wees as hulle die hart van die Vader ken en sy stem mooi hoor), dan gaan
hulle nie verkeerde opdragte vir die mense gee nie, en dus hoef hulle nie mense
deur vrees in submission te hou met 1 Sam 15:23 nie. Mense moet die vrymoedigheid
geleer word om vir hulself te dink in die kerk, en alles te toets teen die
Skrif (soos die dissipels in Berea) en teen wat hulle self hoor die Heilige
Gees sê vir hulle. Net soos wat leiers verwag dat mense hulle (die leiers se)
verhouding met die Heilige Gees vertrou, moet daardie leiers die mense in hulle
gemeentes se verhouding met die Heilige Gees kan vertrou, en aan hulle kan
leiding gee, sonder om hulle met vrees te probeer beheer! Die wêreld beheer en
regeer deur vrees. Die kerk van Christus moet in liefde mense leer en leiding
neem deur ‘n voorbeeld te wees. Dit is hoe Jesus dit gedoen het. Hy het niemand
gedwing nie, maar was altyd besig om sy dissipels in elke situasie te leer, deur
woorde en deur sy voorbeeld. Hy het bv met Judas Iskariot en Petrus ruimte
toegelaat vir die natuurlike gevolge van hulle keuses en aksies. Hy het nie die
situasie probeer manipuleer nie.
Soos altyd verwelkom ek vrae en kommentaar.